Αναγνώριση της αγωνιστικής μορφής του Επισκόπου Έλους Άνθιμου

Στο Έλος Λακωνίας τα αποκαλυπτήρια της προτομής ενός εκ των αφανών πρωταγωνιστών του 1821

Παρασκευή, 15 Ιούλιος 2022 14:39 | | E-MAIL ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Αναγνώριση της αγωνιστικής μορφής του Επισκόπου Έλους Άνθιμου

Τη θέση που επιτάσσει η ιστορική μνήμη κι η εθνική βιογραφία βρίσκει στη σύγχρονη συλλογική συνείδηση (και) της Λακωνίας η μορφή του Επισκόπου Έλους Άνθιμου, ενός λησμονημένου πρωταγωνιστή-συμβόλου της παλιγγενεσίας του Έθνους. Ο Μητροπολίτης Άνθιμος, που διετέλεσε Επίσκοπος Έλους με έδρα το Γεράκι στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας (1811–1821), έλαβε μέρος στην προπαρασκευή του Αγώνα του 1821, αλλά και κατά τη διάρκεια του δεν έπαψε να εμψυχώνει τους αγωνιστές και να συμμετέχει και ο ίδιος ενεργά ως ένας εξ αυτών ένοπλος επαναστάτης.

Ως αναγνώριση και τιμή στην ηρωική δράση και ανιδιοτελή προσφορά του που πρέσβευσε ο Άνθιμος υπέρ πατρίδος, δημιουργήθηκε προτομή του Ιεράρχη που θα τοποθετηθεί στο Έλος Δ. Ευρώτα.

Η τελετή αποκαλυπτηρίων θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 27 Ιουλίου και ώρα 7:30΄ μμ στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Έλους. Θα τελεστεί μέγας αρχιερατικός εσπερινός χοροστατούντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μονεμβασίας & Σπάρτης κ. Ευσταθίου.

Το έργο φιλοτέχνησε ο Σπαρτιάτης γλύπτης Δημοσθένης Τζανάκος, ενώ η προτομή δωρίσθηκε εις μνήμην των Ευαγγέλου & Ελένης Σταματάκου.

Την τελετή θα παρουσιάσει ο περιφερειακός σύμβουλος Λακωνίας, ιατρός - χειρουργός κ. Μιχάλης Σταματάκος.

Διοργανωτές είναι το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος και η Τοπική Κοινότητα του Δημοτικού Διαμερίσματος Έλους Δήμου Ευρώτα.

episkopos Elous
Γλυπτό με τη μορφή του Επίσκοπου Άνθιμου κοσμεί και το προαύλιο του Ιερού Ναού του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια στο κέντρο των Αθηνών. Στο βάθρο του γλυπτού, που είναι έργο του Στρατή Φιλιππότη και κατασκευάστηκε το 1982, αναφέρεται, «Άνθιμος Σκαλιστήρης Επίσκοπος Έλους».


Ταγμένος στη μάχη

για Ελευθερία
Ο Άνθιμος Σκαλιστήρης με καταγωγή από το Στενό Αρκαδίας συνεισέφερε με τη δράση του τα μέγιστα στον απελευθερωτικό αγώνα. Κάθισε στον επισκοπικό θρόνο λίγο πριν την Επανάσταση και εξελέγη, διότι κατά τον Φραντζή, «ήτο εργάτης ολίγον της ελληνικής γλώσης, αλλ’ απήλαυεν υπολήψεως μεγάλης δια τα σταθερά Θρησκευτικά του φρονήματα».

Νωρίς μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και τόσο δραστήρια εργάζονταν για την διάδοση των αρχών της, ώστε ο Π. Πατρών (απομνημονεύματα τόμος 6.75) γράφει «πάσχουν εφάμιλλοί μου να αναδειχθούν ο Βρεσθένης Θεοδώρητος, ο Έλους Άνθιμος, ο Μεθώνης Γρηγόριος». Ο Φωτάκος γράφει ότι «από τόσο ένθον ζήλον κατείχετο, ώστε είχε συντάξει μίαν ιδικήν του ευχήν, που οι ιερείς της δικαιοδοσίας του εδιάβαζαν μετά την επίκλησιν». Ο Σπηλιάδης επίσης γράφει ότι στα κηρύγματα του τόνιζε «ότι μόνον όσοι χριστιανοί φονεύουν Τούρκους, είχον την άδειαν να κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων».

Πριν από την κήρυξη της Επανάστασης είχε έρθει σε επαφή με τους Σπηλιωτόπουλους, που είχαν μπαρουτόμηλους στη Δημητσάνα και κρυφά τους έστειλε νίτρο «για την παρασκευήν της πυρίτιδος, ως πληρωμήν ελάμβανε έτοιμον πυρίτιδα και βόλια και τα έκρυπτεν εις μυστικάς αποθήκας δια τον αναμενόμενον Αγώνα».

Την 23η Μαρτίου 1821 ακολούθησε τους Μανιάτες και πήγε στη Μονεμβασία για την έναρξη της πολιορκίας της. Μετά δύο μέρες ευλόγησε τα όπλα των συγκεντρωμένων πολιορκητών.

Απ’ εκεί έφυγε και πήγε στο στρατόπεδο των Βερβαίνων «συνοδεύων και ενθαρρύνων (Ιστορικά της Ελλην. παλιγγενεσίας ή ο ιερός των Ελλήνων αγών 1873 σ. 108 ) και ευλογών τους εκ της επισκοπής του και λοιπούς στρατιώτας, ηγόρευε εις τους στρατιώτας αφελώς μεν, αλλά μετά εθνουσιασμού, τα μεν όπλα των απεκάλει “Θεοτίμητα”, “Θεοφρούρητα”, “Θεοδόξαστα” και τους ασθενούντας εσταύρωνεν ένεκεν υγείας, ως με άγιον τι ή με τας ιδίας αυτών λερωμένας ποδιάς ή με τα όπλα των εμπνέων ούτως αυτοίς πεποίθησιν περί της του αγώνος ιερότητος».

Στη συγκέντρωση των προυχόντων, αρχιερέων και οπλαρχηγών της Πελοποννήσου στη Μονή Καλτεζών, για να δώσει το παράδειγμα, πρώτος υπέγραψε το πρακτικό και όταν έγινε δοξολογία, όπως γράφει ο Σπ. Τρικούπης (Ιστορία της Ελλ. Επαναστάσεως), «ο ενάρετος, ο ταπεινότατος και φιλοπατρίς Έλους Άνθιμος επήρεν εκ της ζώνης του Χαραλάμπη τας δύο πιστολάς του, έκανε δι’ αυτών το σημείον του σταυρού και προτείνας αυτάς εις τους προεστώτας είπε μεγαλοφώνως: (Έλληνες! ο Κύριος ηυλόγησε και αγίασε τα όπλα μας). Οι λόγοι του ανδρός ηλέκτρισαν όλον το ακροατήριον».

Ο Κολοκοτρώνης, ο Μαυρομιχάλης, ο Γιατράκος κ.α. πήραν επίσημα το χρίσμα του αρχηγού από τον Άνθιμο.

Πήγε στην Ύδρα και έφερε σε πέρας μία μεγάλη αποστολή, που του είχε ανατεθεί από τους αρχηγούς της πολιορκίας της Τριπόλεως. Έπρεπε να πείσει τους νησιώτες της Ύδρας και Σπετσών να μετάσχουν στην Επανάσταση, γιατί χωρίς στόλο όλος ο αγώνας θα ήταν καταδικασμένος να αποτύχει. «Επέτυχε -γράφει ο Π. Πατρών Γερμανός (απομνημονεύματα τόμος 3, σελίδα 97)- να τους συμφιλιώση και εδέχθησαν να εξέλθουν όλοι οι νησιώτες με τα πλοία τους σ’ ενίσχυσι του Αγώνος».

Ήταν στην πολιορκία των Τρικόρφων και κατά τον Φωτάκο, ήταν πλησίον του Υψηλάντη, του Σέκερη, του Μαυρομιχάλη κ.α. Μαζί με άλλους προύχοντες, αρχιερείς και καπεταναίους πήγαν στο Άστρος και υποδέχτηκαν τον Υψηλάντη. Κατά την πολιορκία της Τριπόλεως, όπως γράφει ο Κανέλλος Δεληγιάννης (απομνημονεύματα, τόμος 11, σελίδα 128), συνέβησαν δύο επεισόδια, που πρωτοστάτησε η εθνική ψυχή του Άνθιμου: «Η ανάγκη χρημάτων ήταν αισθητή. Εν τω μεταξύ το κλονιζόμενο ηθικόν του στρατού έπρεπε να αναστηλωθεί. Ο Επίσκοπος Έλους, παρόμοιος με τον ερημίτη Πέτρο, λειτούργησε στην κορυφή ενός βράχου, μπροστά σ’ όλο το στρατόπεδο. Έπειτα απευθυνόμενος στο στρατό που είχε παραταχθεί  σιωπηλός μπροστά του, περιέγραψε με ζωηρά χρώματα τις θηριωδίες των Τούρκων και αφού τους εξώρκισε να υπερασπιστούν ως την τελευταία τους πνοή τη θρησκεία και την πατρίδα, κυριευμένος από ένα άγιο ενθουσιασμό απλώνοντας το χέρι του προς την Τριπολιτσά “θέλω να πεθάνω, να πεθάνω σαν μάρτυς και να ταφώ ανάμεσα στους γενναίους που θα χαθούν πολεμώντας κι’ αυτοί επίσης θα είναι μάρτυρες”. Τότε όλος ο κόσμος θα πεθάνει για την ελευθερία».

Κατά το δεύτερο επεισόδιο είχε επέλθει φιλονικία μεταξύ του Πάνου Κολοκοτρώνη και του Κανέλ. Δεληγιάννη. Τότε όλοι οι αρχηγοί των σωμάτων πήγαν στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και ζήτησαν να διορθώσει τα πράγματα. Και αυτός έβαλε τους αρχιερείς Βρεσθένης και Έλους και τον Ν. Ταμβακόπουλο να μεσολαβήσουν για ην διόρθωση, την οποία και πέτυχαν.

Επίσης, πέτυχε να κατευνάσει τον αναβρασμό μεταξύ των πολιορκητών της Τριπόλεως εξαιτίας της αυστηρής συμπεριφοράς του Υψηλάντη σε Έλληνα στρατιώτη, που είχε φονεύσει δύο αιχμαλώτους Τούρκους.

Γενικά, ο Άνθιμος, κατά τον ιστορικό Φραντζή (χρονικόν), «εστάθη αμίλητος, περιτρέχων όσον ουδείς άλλος με τα στρατεύματα, υποφέρων τας μεγαλύτερας κακουχίας, δικάσκων και ενθαρρύνων τους στρατιώτας, είχεν απαραδειγμάτιστον ενθουσιασμό δια την ανέγερσιν της Πατρίδος».

Πέθανε από τύφο μετά την πολιορκία της Τρίπολης. Έτσι δεν πρόφθασε να δει πραγματοποιημένο τον ένθερμο πόθο του: Την Ελλάδα ελεύθερη.

Άφησε δε την οικογένειά του σε τέτοια φτώχεια, ώστε ο γιός του, όπως γράφει ο Ηλ. Παπαθανασόπουλος (Ιστορία, τεύχος 57, σελίδα 150), «εξελιπάρει πενιχράν σύνταξιν παρά της Κυβερνήσεως. Ο έξοχος αυτός κληρικός και φλογερός πατριώτης περιέπεσεν εις άγνοιαν».


με πληροφορίες από ιστοσελίδα Δημοτικού Σχολείου Νιάτων  (https://niata0.tripod.com/loof2.html)

Ενημερωθείτε για όλη την επικαιρότητα της Λακωνίας και όχι μόνο μέσα από τη συνεχή ροή του www.lakonikos.gr. Κάνετε like στη σελίδα και γίνετε μέλος στην ομάδα του lakonikos.gr στο Facebook για να μαθαίνετε τα νέα πρώτοι! Με το κύρος και την αξιοπιστία του «Λακωνικού Τύπου»της μοναδικής ημερήσιας εφημερίδας της Λακωνίας με ιστορία 25 και πλέον ετών

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΟΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
του Ανδρέα Πετρουλάκη
Το κλίκ της ημέρας
του Ανδρέα Πετρουλάκη

Πρόσφατα Νέα

LINARDI
Koutsoviti