Όνειρο της κοινωνίας της Λακωνίας για πολλές δεκαετίες ήταν η ίδρυση ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος για την προβολή των ανεκτίμητων πολιτισμικών θησαυρών του Μυστρά. Η επιθυμία των Λακώνων πραγματοποιήθηκε το 2007 με την ίδρυση του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού που έθετε ως στόχο την έρευνα και τη διδασκαλία σε μεταπτυχιακό επίπεδο όλων των εκφράσεων της πολιτισμικής δημιουργίας του Βυζαντίου.
Η τότε πολιτική ηγεσία έτεινε «ευήκοον ους» στις διεκδικήσεις των τοπικών αρχών και όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων για την ευόδωση της ίδρυσης και στέγασης του Ινστιτούτου στην κοιτίδα του βυζαντινού πολιτισμού, τον Μυστρά. Σε αγαστή συνεργασία με τους τοπικούς και αρμόδιους φορείς, η διευθύντρια του Ινστιτούτου και συντοπίτισσά μας καθηγήτρια κ. Γ. Ξανθάκη - Καραμάνου, υπήρξε μία από τους πρωτεργάτες του φιλόδοξου εγχειρήματος, καθώς με όλες της τις δυνάμεις προώθησε τις διαδικασίες για τη θεσμοθέτηση, επιστημονική οργάνωση και την εκπόνηση της μελέτης για την ανακαίνιση του πανέμορφου κτιρίου που παραχωρήθηκε από το Δήμο Μυστρά στους πρόποδες της Καστροπολιτείας.
Έκτοτε, η εξέλιξη του Ινστιτούτου συνάντησε πολλά εμπόδια. Η απόπειρα του πρύτανη του Πανεπιστημίου κ. Θ. Παπαθεοδώρου αμέσως μετά την εκλογή του να αντικαταστήσει στην πρώτη κιόλας συνεδρίαση της Συγκλήτου, την κ. Ξανθάκη από τη διεύθυνση του Ινστιτούτου, υπήρξε το προοίμιο των προβλημάτων, που έμελλε να αντιμετωπίσει το πανεπιστημιακό ίδρυμα. Σε μία περίοδο, κατά την οποία τόσο ο σημερινός πρύτανης όσο και η κ. Ξανθάκη βρέθηκαν συνδιεκδικητές της Πρυτανείας, η προσπάθεια του πρύτανη για αντικατάσταση της δεύτερης από τη Δ/νση του Ινστιτούτου, κι ενώ υπολείπονταν ακόμη δύο χρόνια για τη λήξη της θητείας της, δημιούργησε την πρώτη εμπλοκή. Ωστόσο, πράξη παράτυπη, όπως αποδείχτηκε, που δεν τελεσφόρησε, καθώς το υπουργείο Παιδείας έκρινε ότι η παραμονή της κ. Ξανθάκη στη διεύθυνση του Ινστιτούτου ήταν απολύτως νόμιμη.
Σήμερα, το Ινστιτούτο βρίσκεται ενώπιον ενός ακόμη προβλήματος, τα αίτια του οποίου αγγίζουν για ακόμη μία φορά οφειλόμενες ενέργειες της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η παρατεταμένη και αδικαιολόγητη καθυστέρηση της προώθησης για δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης του ορισμού των δύο νομίμως εκλεγμένων μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου, έχει ως αποτέλεσμα το ΔΣ να μην μπορεί να συγκληθεί, οδηγώντας το εσχάτως σε πλήρη αναστολή της λειτουργίας του.
Πρόσφατα ο Δικηγορικός Σύλλογος Σπάρτης, εκφράζοντας την αγωνία αλλά και την αγανάκτηση της λακωνικής κοινωνίας, έθιξε την αυθαίρετη διακοπή λειτουργίας του Ινστιτούτου. Η απροθυμία της πρυτανείας του ΠΑΠΕΛ να εκτελέσει το καθήκον της, όπως υποστηρίζουν οι επαΐοντες, παρά και τις επανειλημμένες οχλήσεις της διεύθυνσης του Ινστιτούτου μετά τις σαφείς υποδείξεις του υπουργείου Παιδείας, αναχαιτίζει την ομαλή λειτουργία του και το καταδικάζει σε «λουκέτο».
«Καμία προσωπική κόντρα μεταξύ εμού και της κ. Ξανθάκη-Καραμάνου», επισημαίνει σε δηλώσεις του στο «ΛΤ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Αναζητώντας και πάλι το μίτο της Αριάδνης και της άτυπης, όπως πολλές φορές έχει χαρακτηριστεί, διαμάχης μεταξύ των δύο προσώπων, ο κ. Παπαθεοδώρου ξεκαθαρίζει το ζήτημα από την αρχή.
Αναφερόμενος στις αρχικές ενστάσεις του για την τοποθέτηση της κ. Καραμάνου ως διευθύντριας του ΙΝΕΒΥΠ, ο πρύτανης επικαλέστηκε το Προεδρικό Διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο στη συγκεκριμένη θέση δικαίωμα τοποθέτησης έχει άτομο με το ίδιο ή συναφές αντικείμενο, δηλαδή της κατεύθυνσης Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών. «Η κ. Ξανθάκη έχει γνωστικό αντικείμενο Αρχαία Κλασική Φιλολογία, την ίδια στιγμή που υπήρχαν δύο καθηγητές με αντικείμενο το Βυζαντινό Πολιτισμό», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαθεοδώρου, υπογραμμίζοντας ότι παρά το γεγονός ότι η θητεία της δεν είχε λήξει, το θέμα προσέκρουε σε ζητήματα νομιμότητας, που ήταν υποχρεωμένος να ακολουθήσει. «Όταν το υπουργείο Παιδείας αναγνώρισε την κ. Ξανθάκη ως διευθύντρια του ΙΝΕΒΥΠ, δεν είχα κανένα πρόβλημα να το αποδεχτώ», συμπληρώνει.
Σε ζητήματα νομιμότητας αναγάγει και την καθυστέρηση προώθησης των δύο εκλεγμένων μελών του Ινστιτούτου, σημειώνοντας ότι παρά τα επανειλημμένα έγγραφα που ο ίδιος έχει αποστείλει προς τον υφυπουργό Παιδείας, η απάντηση δεν ήρθε παρά από τον προϊστάμενο της διεύθυνσης μεταπτυχιακών σπουδών. «Δεν επαφίεμαι σε μία απάντηση η οποία δεν έχει έρθει από την ίδια την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, αλλά από τον προϊστάμενο της διεύθυνσης μεταπτυχιακών», επισημαίνει ο κ. Παπαθεοδώρου, προσθέτοντας πως αν το υπουργείο αποφασίσει ότι δεν υφίσταται θέμα, θα εγκριθούν τα δύο προτεινόμενα μέλη. Μάλιστα, προς την κατεύθυνση αυτή, δηλώνει ότι αν παρέλθει περαιτέρω διάστημα χωρίς καμία απάντηση από τους καθ’ ύλην αρμόδιους, ο ίδιος θα νομιμοποιήσει την έγκριση.
Αναφορικά με την αποκατάσταση του διατηρητέου στο οποίο θα στεγαζόταν το ΙΝΕΒΥΠ, ο πρύτανης του ΠΑΠΕΛ σημειώνει ότι ήταν ένα θέμα που πρώτα ο ίδιος ήθελε να ολοκληρωθεί. Ωστόσο, όπως τονίζει, «παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του ιδίου αλλά και το γεγονός ότι “έκλεισε” η εργολαβία», ενημερώθηκε στη συνέχεια ότι δεν υπάρχουν χρήματα στην πίστωση του υπουργείου, λόγω της μειωμένης ροής του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Μπροστά στον ορατό πλέον κίνδυνο να εξαφανιστεί μια σημαντική πνευματική και πολιτισμική επένδυση για τη Λακωνία, όλες οι δυνάμεις αυτού του τόπου πρέπει να αφυπνιστούν και να ενεργήσουν, ώστε να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Περισσότερο αναγκαίο από ποτέ όμως είναι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας που το χρηματοδοτεί, να παρέμβει δραστικά για την αποκατάσταση της ομαλότητας στη λειτουργία του Ινστιτούτου και τη διάσωσή του.
