Εν τη Γεννήσει την παρθενίαν εφύλαξας•

εν τη Κοιμήσει, τον κόσμον ου κατέλιπες, Θεοτόκε

Μετέστης προς την ζωήν, μήτηρ υπάρχουσα της ζωής,

και ταις πρεσβείαις ταις Σαις λυτρουμένη,

εκ θανάτου τας ψυχάς ημών.

Απολυτίκιο της Κοιμήσεως

Ο Δεκαπενταύγουστος, «το Πάσχα του καλοκαιριού», είναι αφιερωμένος στην Παναγία, τη μητέρα όλων των Χριστιανών και εορτάζεται με ιδιαίτερη ευλάβεια σε όλο τον ελληνικό χώρο.

Η Παναγία έχει για τους Έλληνες και εθνική σημασία, αφού έχει συνδεθεί με τους αγώνες του έθνους και έτσι ο ελληνικός λαός την τιμά και τη σέβεται περισσότερο από κάθε άλλο ιερό πρόσωπο.

Αυτή η ιδιαίτερη λατρεία που έχει ο ελληνικός λαός για την Παναγία φαίνεται και από τα περίπου 500 «Θεοτοκωνύμια», ονομασίες και χαρακτηρισμούς που της απέδωσε ο λαός, αλλά και από τα αναρίθμητα προσκυνήματα ανά την επικράτεια.

Κάθε χρόνο το επίκεντρο των εορταστικών εκδηλώσεων βρίσκεται στην Παναγία της Τήνου, όπου έχει και εθνικό χαρακτήρα, αφού εκτός από την Παναγία τιμάται και η μνήμη αυτών που χάθηκαν κατά τον τορπιλισμό του πολεμικού πλοίου «Έλλη», από τους Ιταλούς, μέσα στο λιμάνι του νησιού ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο του 1940, αλλά και στο Βέρμιο Ημαθίας, όπου τιμάται η Παναγιά των ξεριζωμένων Ποντίων.

Την ίδια ώρα, πολλά έθιμα και παραδόσεις αναβιώνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Προσευχές, δεήσεις, ικεσίες των πιστών ακούγονται από τις πιο μεγαλοπρεπείς μητροπόλεις μέχρι τα πιο απομακρυσμένα ξωκλήσια και μοναστήρια. Λιτανείες με θρησκευτική ευλάβεια και βυζαντινή μεγαλοπρέπεια, παραδοσιακά πανηγύρια και ειδικά φαγητά. Κατά την παράδοση, είθισται περίοδος νηστείας για τη συγκεκριμένη εορτή, που καθιερώθηκε τον 7ο αιώνα.
Μερικές από τις Παναγιές της Πελοποννήσου που ξεχωρίζουν είναι:

Στη Λακωνία, στο επίκεντρο του εορτασμού της Κοίμησης της Θεοτόκου βρίσκονται τα Κονάκια Γυθείου. Την παραμονή, 14 Αυγούστου, τελείται πανηγυρικός εσπερινός και ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου στο χωριό.

Ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, μετά την Θεία Λειτουργία, στον παραδοσιακό οικισμό του Πολυαράβου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις μνήμης για την ιστορική επέτειο της μάχης, που δόθηκε στην περιοχή κατά την επιδρομή του Ιμπραήμ, στις 28 Αυγούστου 1826. Οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται το βράδυ στην πλατεία των Κονακίων με ένα παραδοσιακό μανιάτικο γλέντι με τη συνοδεία δημοτικής μουσικής.

Επίσης, στην Ελαφόνησο, στο Κάτω Νησί και στον ιερό ναό της Παναγίας της Κατωνησιώτισσας (ή Νησοστέφανης), αμέσως μετά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας πραγματοποιείται μεγάλο λαϊκό πανηγύρι. Ο ναός χτίσθηκε σε ύψωμα, στα ερείπια -σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων- παλιού βυζαντινού ναού, περίπου το 1895. Υλικά και πέτρες χρησιμοποιήθηκαν από τον παλιό βυζαντινό ναό. Στο εσωτερικό του Ιερού διακρίνονται ακόμη παμπάλαιες αγιογραφίες. Γύρω από την εκκλησία υπάρχουν ενδείξεις μυκηναϊκού πολιτισμού (τάφοι και ευρήματα). Λένε, ότι η εκκλησία κατά την αρχαιότητα ήταν Ναός της Αθηνάς.

Μεγάλο ενδιαφέρον πιστών που συμμετέχουν στις θρησκευτικές και εορταστικές εκδηλώσεις συγκεντρώνουν ακόμη η Παναγία η Βρεσθενίτισσα, λίγο έξω από τα Βρέσθενα Δήμου Σπάρτης, ο μεγαλεπήβολος ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Παραδείσι Βατίκων, ο ιερός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Απιδιά που χρονολογείται τον 10ο αιώνα, οι ναοί στο Κύπαρίσσι, στον Γέρακα, στη Βαρβίτσα, στη Λογγάστρα.

Στην υπόλοιπη Πελοπόννησο:
Στην Αρκαδία, κάθε χρόνο πολλοί πιστοί συρρέουν στην Τεγέα για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας της Επισκοπής, όπως και στο Λεωνίδιο όπου βρίσκεται η μονή της Παναγίας της Ελώνης κτισμένη σε κοκκινόβραχο του Πάρνωνα. Επίσης εορτάζουν η Παναγία η Πραστιώτισσα στον Πραστό και η Παναγία της Μαλεβής, στον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας. Μάλιστα, η εικόνα της Παναγίας της Μαλεβής θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Ακόμη, στις 17 Αυγούστου αναβιώνει στο Βαλτεσινίκο, το παραδοσιακό αλώνισμα, το οποίο πραγματοποιείται, σε πλακόστρωτο αλώνι, πολύ κοντά στην ιερά μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Στη Μεσσηνία, επίκεντρο του εορτασμού είναι η ιερά μονή Βουλκάνου, που ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα και είναι κτισμένη πάνω στο όρος Ιθώμη. Εκεί φυλάσσεται εικόνα της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας, που φέρει την επιγραφή «Η Οδηγήτρια η επονομαζομένη τω όρει Βουλκάνω» και αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά.

Στην Αργολίδα, και συγκεκριμένα στην περιοχή της Νέας Επιδαύρου πανηγυρίζει η ιστορική μονή Παναγίας Αγνούντος, όπου φυλάσσεται η ομώνυμη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Η Παναγία έλαβε αυτό το προσωνύμιο, λόγω της θέσης που βρίσκεται, δηλαδή πάνω σ' ένα μικρό λόφο, δίπλα από την εθνική οδό Ισθμού- Επιδαύρου.

Στην Κορινθία, εορτάζει η ιερά Μονή της Παναγίας της Φανερωμένης, που βρίσκεται στο Χιλιομόδι και έχει χαρακτηριστεί ως σπουδαίο βυζαντινό μνημείο, και κορυφαίο αρχιτεκτονικό έργο. Η ιερά μονή κτίστηκε τον 13ο αιώνα, απέναντι από τον βράχο όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας, από βοσκούς της περιοχής και υπάρχει μεγάλος θησαυρός αγίων Λειψάνων, όπως η κάρα του Αγίου Σωφρονίου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων, τεμάχιο λειψάνου του Αγίου Νεκταρίου κ. α.

Στην Ηλεία, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πλήθος πιστών συρρέουν σε ιερές μονές που είναι αφιερωμένες στην Παναγία. Ένα από τα πιο σημαντικά προσκυνήματα είναι η ιερά μονή της Παναγίας στη Σκαφιδιά, η οποία περιστοιχίζεται από μεσαιωνικό φρούριο και χρονολογείται από τον 10ο αιώνα. Η ιερά μονή εκτός από την αξιόλογη αρχιτεκτονική της, έχει και πολλούς θησαυρούς, όπως ιερά σκεύη, άμφια, λειψανοθήκες, στολές, όπλα, εικόνες, νομίσματα, αναθήματα και το λάβαρο της Μονής από χειροκέντητη εικόνα. Σημαντικό είναι το αρχείο της μονής και η βιβλιοθήκη με πολλά χειρόγραφα βιβλία, που αναφέρονται σε λειτουργικά, μουσικά, αγιογραφικά και άλλα θέματα, όπως στην ιστορία της μονής και τη συμμετοχή της στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
 
Στην Αχαΐα, πλήθος πιστών συρρέει από την παραμονή της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην ιερά μονή της Παναγίας της Γηροκομίτισσας, στην Πάτρα, για να προσκυνήσουν την ιερή εικόνα, να ανάψουν ένα κερί και να προσευχηθούν. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι που φθάνουν με τα γόνατα μέχρι την εικόνα της Παναγίας, θέλοντας έτσι να εκπληρώσουν κάποιο τάμα τους. Η ιερά μονή είναι από τις παλαιότερες στην Ελλάδα, αφού ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα και είναι κτισμένη σε λόφο, κοντά στην πόλη της Πάτρας.

Στην περιοχή των Καλαβρύτων, εορτάζει η ιστορική μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, που έχει κτισθεί στο άνοιγμα ενός μεγάλου φυσικού σπηλαίου της οροσειράς του Χελμού. Κάθε χρόνο, πλήθος πιστών φθάνει στη μονή για να προσκυνήσει την ιερή εικόνα της Παναγίας της Μεγαλοσπηλαιώτισσας, που είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Επίσης, στα Καλάβρυτα, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, εορτάζει η ιερά μονή Μακελλαριάς, η οποία κτίστηκε το 532, πάνω σε ένα απότομο βράχο και κτήτοράς της θεωρείται ο στρατηγός του Ιουστινιανού, Βελισάριος. Η ιερά μονή βρίσκεται σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από την πόλη των Καλαβρύτων.

Ποιμαντορική εγκύκλιος
του Μητροπολίτη Ευσταθίου

«Χριστιανοί μου ἀγαπητοί,

Ἦλθε καί πάλι ὁ εὐλογημένος Αὔγουστος, γιά νά μᾶς δώσει τήν εὐκαιρία νά τιμήσουμε καί θεοπρεπῶς νά ἑορτάσουμε τήν ἁγία Κοίμηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ὁλόκληρο τόν μῆνα ἡ Ἐκκλησία μας τόν ἔχει ἀφιερώσει στή χάρη της, ἀλλά καί κατά τή διάρκεια ὁλόκληρου τοῦ χρόνου δέν παύει νά τή δοξολογεῖ, νά τήν ὑμνολογεῖ καί οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοί τρέχουν κοντά της καί ἀνοίγουν τήν καρδιά τους λέγοντάς της τόν πόνο καί τά βάσανά τους, τίς ἐπιτυχίες καί ἀποτυχίες τους καί ζητώντας λύση στά προβλήματά τους.

Εἶναι βλέπετε Ἐκείνη πού μᾶς πῆρε στήν προστασία της μέ συμβουλή καί παράκληση καί ἐντολή τοῦ Κυρίου μας, ὅταν βρισκόταν ἐπάνω στόν Σταυρό. Τό ἐθελόθυτο θῦμα, ὁ Κύριός μας, βλέποντας τή Μητέρα Του καί τόν ἀγαπημένο μαθητή Του Ἰωάννη δίπλα στόν Σταυρό ἀπευθύνεται στή Μητέρα Του καί τῆς λέγει «Ἰδοῦ ὁ υἱός σου» καί δείχνει τόν Ἰωάννη πού ἐκείνη τήν ὥρα ἐκπροσωποῦσε ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἄρα ὅλοι μας εἴμαστε υἱοθετημένα παιδιά της, γι΄αὐτό ὁ καθένας μας τή θεωρεῖ φιλόστοργη Μητέρα του.

Καί ὅπως τά προβλήματά μας, τίς χαρές καί τίς λύπες μας τά λέμε στή μητέρα μας, ἔτσι καί τά δύσκολα προβλήματα τῆς ζωῆς μας τρέχουμε κοντά στά ἱερά εἰκονίσματά της καί ἐξομολογητικά τά λέμε ὅλα ἐλπίζοντας ὅτι Ἐκείνη θά κάνει αὐτό πού πρέπει, ὅπως πρέπει καί ὅταν πρέπει.

Ἔχουμε τήν πεποίθηση ὅτι ἡ Παναγία μας θέλει νά μᾶς βοηθήσει σάν Μάννα καί μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει σάν Θεομάννα.

Γνωρίζουμε ἀκόμη ἀπό τήν ἐμπειρία τήν ἐκκλησιαστική, ὅτι στόν γάμο τῆς Κανᾶ ἡ Παναγία μας ἄλλαξε τό Πρόγραμμα τοῦ Κυρίου μας, ὁ ὁποῖος, ἐπειδή τόν παρακάλεσε ἡ Μητέρα Του, ἔκανε ἐκεῖ τό πρῶτο θαῦμα. Ἀπό αὐτό τό γεγονός ἔχουμε τή βεβαιότητα ὅτι θά ἀκούσει καί τίς προσευχές τῆς Κυρίας Θεοτόκου, πού κάθε ἡμέρα καί νύχτα προσφέρει γιά τόν καθένα πού τή χρησιμοποιεῖ ὡς μεσίτρια.
Ἀδελφοί μου, ὅλοι εἴμαστε πονεμένοι. Δέν ὑπάρχει κανείς πού νά μήν πόνεσε ἤ νά μήν πονέσει κατά τή διάρκεια τῆς ζωῆς του. Οἱ προγονοί μας, πού ἦταν περισσότερο συνετοί καί παρατηρητικοί ἀπό ἐμᾶς, ἔλεγαν «Τέρας ὅστις διά παντός τοῦ βίου αὐτοῦ ηὐτύχηκε», δηλαδή εἶναι τέρας, παράξενος, ἀφύσικος, πρωτοφανής ἐκεῖνος πού καθόλη τή διάρκεια τῆς ζωῆς του εἶναι εὐτυχισμένος. Ἄρα ὅλοι ὑποκείμεθα στόν πειρασμό καί στή δοκιμασία καί τότε τί κάνουμε; Τό σωστό καί τό δίκαιο καί τό φυσικό ἀλλά καί τό ὠφέλιμο εἶναι νά προστρέξουμε σέ πρόσωπα πού μᾶς ἀγαποῦν εἴτε συγγενικά εἴτε πνευματικά, γιά νά ζητήσουμε τή συμπαράστασή τους. Καί πρέπει νά μήν κλεινόμαστε στόν ἑαυτό μας, ἀλλά νά βρίσκουμε ἀνθρώπους, γιά νά παρηγορούμαστε. Τό κλείσιμο στόν ἑαυτό μας βλάπτει τήν ὑγεία μας καί πληγώνει τήν ψυχή μας δημιουργώντας θλίψη καί κατάθλιψη πού μπορεῖ νά ὁδηγήσει τόν ἄνθρωπο ἀκόμη καί στήν αὐτοκτονία. Ἔχουμε θρηνήσει συνανθρώπους μας πού ἔφθασαν ἐκεί, ἐνῶ δέ θά ἔπρεπε.
Ἄν οἱ συνάνθρωποί μας στή δοκιμασία μας φανοῦν ἀπρόθυμοι νά μᾶς βοηθήσουν, μᾶς περιμένει ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ πνευματική Μάννα μας ὁλοπρόθυμη νά μᾶς ἀκούσει. Μήν ἀγνοήσουμε αὐτό τό κεφάλαιο, πού εἶναι καί πολύτιμο καί ἀνεξάντλητο. Θά μᾶς ἀκούσει Ἐκείνη καί θά μᾶς βοηθήσει χωρίς ἀναβολή. Ἄλλωστε ὅλοι μας ἔχουμε τήν ἐμπειρία ὅτι, καί νά μήν πάρουμε αὐτό πού ζητήσαμε, ἀμέσως μετά τήν προσευχή μας μπροστά στό εἰκόνισμά της φεύγουμε ξαλαφρωμένοι, ἱκανοποιημένοι και εἰρηνικοί.

Εἶναι χαρακτηριστικό τό τροπάριο τῆς Μεγάλης Παρακλήσεως ὅπου ὁ ἐμπνευσμένος καί πονεμένος συνθέτης καί ποιητής του λέγει πρός τήν Παναγία μας: «Πρὸς τίνα καταφύγω ἄλλην Ἁγνὴ; ποῦ προσδράμω λοιπὸν καὶ σωθήσομαι; ποῦ πορευθῶ; ποίαν δὲ ἐφεύρω καταφυγήν; ποίαν θερμὴν ἀντίληψιν; ποίαν ἐν ταῖς θλίψεσι βοηθόν; Εἰς σὲ μόνην ἐλπίζω, εἰς σὲ μόνην καυχῶμαι, καὶ ἐπὶ σὲ θαρρῶν κατέφυγον». Μέ ἁπλά λόγια ὁ ὑμνογράφος ὡς ἐκπρόσωπος ὅλων μας τῆς λέγει ὅτι δέν εἶναι εὔκολο στή δοκιμασία μας νά εὑρεθεῖ κάποιος πού θά τήν πάρει ἐπάνω του καί θά λύσει τό πρόβλημά μας. Ὅμως καί ἄν κανένας δέν ὑπάρχει, Ἐκείνη, ἡ πνευματική Μάννα μας, εἶναι ἡ ἐλπίδα μας, γι΄ αὐτό σ΄Αὐτή πρέπει μέ θάρρος νά καταφεύγουμε, ἀφοῦ εἶναι «πάντων τῶν χριστιανῶν τό καταφύγιον» καί «ἡ ἐλπίς τῶν ἀπελπισμένων».

Ἀδελφοί μου καί παιδιά μου,
Αἰσθάνομαι μεγάλη χαρά καί συγκίνηση βλέποντάς σας στόν Ναό σήμερα. Σᾶς καμαρώνω γιά τήν ἀγάπη καί τόν σεβασμό πού τρέφετε στήν Παναγία μας. Σᾶς βλέπω ὄρθιους ὧρες πολλές νά παρακολουθεῖτε τή θεία λειτουργία καί μέ προσοχή νά ἀκοῦτε τούς θεομητορικούς καί δοξολογητικούς ὕμνους πρός τή Θεοτόκο. Σᾶς βλέπω μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς μου καί ὅπου λειτουργῶ καί μέ τά μάτια τοῦ σώματός μου νά κάνετε εὐλαβικά τόν σταυρό σας ὅσες φορές ἀκοῦτε τόν ἱερέα ἤ τόν ἱεροψάλτη ν΄ἀναφέρει τό ὑπερύμνητο ὄνομά Της. Καί ἀπευθύνω καί ἐγώ ἐκείνη τή στιγμή θερμή παράκληση λέγοντάς Της: «Παναγία μου, φύλαξε κάτω ἀπό τήν ἁγία προστατευτική σκέπη Σου ὅλο τόν κόσμο. Τούς ἡλικιωμένους, τούς ἄνδρες καί τίς γυναῖκες καί προπάντων τά παιδιά καί τούς νέους μας. Δῶσε σέ ὅλους φώτιση νά λένε τά πρέποντα καί νά κάνουν αὐτά πού ἐξασφαλίζουν τήν αἰωνιότητα. Στάσου κοντά τους καί ἀπάλυνε τόν πόνο τους καί βοήθησέ τους νά κάνουν πάντα τό καλό, γιά νά δοκιμάζουν χαρά καί εὐτυχία. Δῶσε στή νεολαία μας τά στηρίγματα, γιά νά μήν πέφτουν, καί ἅπλωσε τό χέρι Σου καί ἀνόρθωσε αὐτά τά παιδιά, ὅταν σέ στιγμή ἀδυναμίας πικραίνουν τόν Κύριό μας μέ τά σφάλματά τους. Δῶσε σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους τήν ὁδηγία καί τή συμβουλή πού ἔδωσες στούς ὑπηρέτες στόν γάμο τῆς Κανᾶ, ὅταν τούς εἶπες «ὅ,τι ἄν λέγῃ ὑμῖν ποιήσατε», δηλαδή ὅ,τι σᾶς εἰπεῖ ὁ Χριστός νά τό κάνετε, καί ἔτσι εἶδαν τό θαῦμα».

Μακάρι νά ἀκούσουμε ὅλοι αὐτή τή συμβουλή Της καί νά ὑπακούσουμε στήν ἁγία προτροπή Της, γιά νά γευτοῦμε τά ἀγαθά τῆς γῆς καί ἀπό τώρα νά νιώσουμε τή χαρά καί τήν εὐτυχία τοῦ Παραδείσου.

Εὔχομαι ὁλόψυχα τά χρόνια τῆς ζωῆς σας νά εἶναι πολλά, εὐλογημένα ἀπό τόν Θεό μέ τίς πρεσβεῖες τῆς Παναγίας.

Θερμά σᾶς παρακαλῶ νά θυμηθεῖτε καί ἐφέτος τό καθῆκον σας νά ἐνισχύσετε τόν δίσκο πού θά περιαχθεῖ ὑπέρ τῶν φιλανθρωπικῶν ἱδρυμάτων τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας. Μέ ἱλαρότητα, μέ καλή διάθεση καί χαρά νά προσφέρετε ὅ,τι σεῖς θεωρεῖτε σωστό, ὥστε ν΄ ἀνακουφισθοῦν καί οἱ ἐμπερίστατοι ἀδελφοί μας πού περιθάλπονται κάτω ἀπό τή στέγη τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Ἐγώ καί γι΄αὐτή τήν πράξη σας σᾶς εὐγνωμονῶ.

Θερμός Εὐχέτης σας πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο»

Ενημερωθείτε για όλη την επικαιρότητα της Λακωνίας και όχι μόνο μέσα από τη συνεχή ροή του www.lakonikos.gr. Κάνετε like στη σελίδα και γίνετε μέλος στην ομάδα του lakonikos.gr στο Facebook για να μαθαίνετε τα νέα πρώτοι! Με το κύρος και την αξιοπιστία του "Λακωνικού Τύπου", της μοναδικής ημερήσιας εφημερίδας της Λακωνίας με ιστορία 20 και πλέον ετών