Με την ευκαιρία των Ευρωεκλογών θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε τα πολιτικά αποκαλυπτήρια της εθνικιστικής «ιδεολογίας» και της εφαρμογής ολοκληρωτικών καθεστώτων πλήρους και απόλυτης υποταγής, που συνοδεύονται από πιστοποιητικά άσκησης βίας, τα οποία βρίσκονται σε έξαρση στην Ευρώπη, παρότι περιορίζουν ή και αφαιρούν τα κεκτημένα ανθρώπινα δικαιώματα της ελευθερίας του λόγου, της κριτικής και της αντιπαράθεσης με τραγικό επακόλουθο ακόμη και την κατάλυση της δημοκρατίας, όπως έχει γίνει στο παρελθόν. Απαιτείται σοβαρή εξέταση και ανάλυση προκειμένου να αναδειχθούν οι αρχές και οι επιδιώξεις τους, η ταυτότητά τους και στη συνέχεια οι πιο κατάλληλοι και αποτελεσματικοί τρόποι για τη διαχείριση και την αντιμετώπισή τους.
Ο εθνικισμός, ο οποίος αναγορεύει σε πρωταρχική αξία την εθνική και τη θρησκευτική υπεροχή ενός λαού, την καθαρότητα και την ανωτερότητα της φυλής του και όχι την ισότητα και την ελευθερία μεταξύ των λαών, την επικράτηση ενός συμπλέγματος κυριαρχίας του δικού του έθνους στην αντιπαράθεση με τα άλλα έθνη και οι πεποιθήσεις αυτές οδηγούν αναπόφευκτα σε αντιπαλότητες, διαμάχες καιπολέμους. Η σύνδεσή του ή ακόμη και η ταύτισή του με τον πατριωτισμό, που σημαίνει την ελευθερία ενός λαού, ο οποίος θέλει να ζει ανάμεσα σε ελεύθερους λαούς, που σέβεται την πατρίδα του αλλά και την πατρίδα των άλλων, τη διαφορετικότητα και την ιδιαιτερότητά τους και προάγει τη συνεργασία και τη συνύπαρξη είναι σκόπιμη και υποκριτική, εγκλωβισμένη στο εσωτερικό μιας εννοιολογικής αυταπάτης.
Όλες οι κινήσεις, θέσεις και παραβολές, επιλογές και αποφάσεις έχουν τα αίτιά τους, την ουσία τους, είτε κατανοούνται είτε όχι, σε ιδεολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία εκφράζονται μέσα από τις κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές και πράξεις. Η διερεύνηση και η αποκάλυψη των αιτίων δεν είναι πάντοτε εύκολη, αφού οι προθέσεις, οι διαθέσεις και οι πηγές εκπόρευσης των εντολών είναι βαθιά κρυμμένες στις συνειδήσεις των ηγετών και καλύπτονται από αδιαφάνεια, σκοπιμότητα και μυστήριο, αφού προτάσσεται η μάσκα με τα μειδιάματα, τις αγνές προθέσεις και τις αγαθές φιγούρες. Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση, οι αντιλήψεις και οι βουλές των εθνικιστικών κομμάτων των κρατών-μελών της Ευρώπης είναι απόλυτα καθαρές, σαφείς και κατανοητές, με κατεύθυνση και προσανατολισμό και συνδέονται με το σχετικά πρόσφατο ένδοξο γι’ αυτούς παρελθόν, όπου η επιβολή της κυριαρχίας τους επιχειρήθηκε με τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, που κήρυξαν και διεξήγαγαν κατά της ανθρωπότητας, με τα γνωστά σε όλους καταστροφικά-τραγικά αποτελέσματα.
Η άνοδος των εθνικοσοσιαλιστών στην Ευρώπη δεν οφείλεται σε μια πρόσφατη συγκυρία, σε ένα τυχαίο και απρόβλεπτο γεγονός, αλλά είναι γέννημα-θρέμα της σύγχρονης κοινωνίας των τεράστιων ανισοτήτων, του πλούτου και της εκμετάλλευσης. Προσδιορίζεται από την ομαδική και προσανατολισμένη κίνηση των μαζών των λαϊκών στρωμάτων, των απογοητευμένων, των θλιμμένων και των εξαντλημένων που η οικονομική ολιγαρχία, παρέα με την πολιτική εξουσία, εξώθησαν στο περιθώριο ασκώντας πάνω τους τα πιο φοβερά και αποτρόπαια εγκλήματα. Έτσι, οι νοσταλγοί της φίμωσης, της καταστολής και της υποταγής εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση, αλλά και την προσφυγική κρίση υποδέχονται στις τάξεις τους ολοένα και περισσότερους ταλαιπωρημένους και ψυχικά καταβεβλημένους. Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που για αρκετά χρόνια κυβέρνησαν στην Ευρώπη δεν κατάφεραν να προχωρήσουν σε βαθιές τομές και να επιφέρουν κοινωνική ισοκατανομή και ισορροπία μεταξύ των λαών και να ασκήσουν πολιτική υπέρ των οικονομικά αδύναμων, αλλά αντίθετα εφάρμοσαν συστήματα προσανατολισμένα στην υπεράσπιση των συμφερόντων των ισχυρών και της μπουρζουαζίας. Η χρόνια αυτή συνεχιζόμενη κατάσταση προβλημάτισε, απέρριψε σοσιαλιστικά κείμενα και ιδεολογίες και απεγκλώβισε τις συνειδήσεις των απλών ανθρώπων, οι οποίοι μη έχοντας άλλη επιλογή αναγκάστηκαν να συμπορευθούν με ακραίες θέσεις, προτεινόμενες και ενδεχόμενες ανατροπές, παρότι κατά βάθος πιστεύουν ότι πρόκειται για ψευδαισθήσεις, απατηλές προσδοκίες και ουτοπικές αναζητήσεις.
Μια περιορισμένη ιστορική αναφορά είναι χρήσιμη. Το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα της Γερμανίας ανέλαβε την εξουσία μετά από τις εκλογές του Νοέμβρη του 1932 (33,09 %),παρά τη μείωση της δύναμής του σε σχέση με τις εκλογές του Ιούλη του ίδιου χρόνου (37,27%). Τα υπόλοιπα κόμματα παρότι διέθεταν την απόλυτη πλειοψηφία δεν ένωσαν τις δυνάμεις τους, δεν συμπορεύθηκαν για την αντιμετώπιση του ενδεχόμενου κινδύνου, που είχε φανερές τις προθέσεις του και ήταν προ των πυλών. Γράφει ο Δρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ιστορικός Βαγγέλης Τζούκας: «Η μοιραία απόφαση διορισμού του Χίτλερ ως καγκελαρίου προέκυψε από την πίστη του συντηρητικού πολιτικού κατεστημένου ότι ο “Αυστριακός δεκανέας” θα μπορούσε να χειραγωγηθεί καταλλήλως και να προασπίσει τα συμφέροντα των κυρίαρχων ελίτ. Το γεγονός αυτό αποτυπωνόταν και στην άσκηση πίεσης που ασκούσαν την περίοδο εκείνη κύκλοι βιομηχάνων και οικονομικά εύπορων προς τον Χίντεμπουργκ προκειμένου να προωθηθεί στην καγκελαρία ο αρχηγός του Εθνοσοσιαλιστικού Κόμματος. Πολύ σύντομα, όμως, οι ελίτ συνειδητοποίησαν ότι ο Χίτλερ εκπροσωπούσε έναν άλλο τύπο πολιτικής και ότι σκόπευε να μην ακολουθήσει τη νομιμότητα και να σεβαστεί τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς. […] Σταδιακά προχώρησε στην κατάργηση των υπόλοιπων κομμάτων, την επιβολή λογοκρισίας, στη διάλυση των συνδικαλιστικών οργανώσεων και στην κατατρομοκράτηση των πολιτικών αντιπάλων του εθνικοσοσιαλισμού. Εντός ολίγων μηνών, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης είχε πρακτικά καταλυθεί».
Φαίνεται, λοιπόν, καθαρά ότι ο μόνος τρόπος για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η ενίσχυση των οικονομικά αδύναμων. Οι ελίτ αν θέλουν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους και την ακώλυτη επιχειρηματική τους δραστηριότητα πρέπει να στραφούν προς την κατεύθυνση αυτή και να πάρουν θέση με συγκεκριμένες φιλολαϊκές πολιτικές και πράξεις. Η στυγνή εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας, ο περιορισμός και η στέρηση ακόμη και των απαραίτητων για την επιβίωση και αξιοπρεπή διαβίωση και η συνεχής μείωση των βαθμών ανεξαρτησίας και ελευθερίας θα αυξήσουν τα εκκολαπτήρια της εθνικιστικής υστερίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι ανάγκη να συμβάλλουν στην ολόπλευρη στήριξη των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων, στην άνοδο του επιπέδου των λαών της Ευρώπης, στη στοίχιση με τις πολιτικές δυνάμεις που βρίσκονται σταθερά και καθαρά απέναντι στον λαϊκισμό και τον εθνικισμό και στην παγίωση και διεύρυνση της δημοκρατίας, ως της ισχυρής εκείνης δύναμης που είναι ικανή να αποτρέπει πράξεις χειραγώγησης, ακραίας συμπεριφοράς και εξαναγκασμού. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα σοβαρά, πειστικά και αποτελεσματικά, πολύ γρήγορα η ανθρωπότητα θα ξαναζήσει καταστάσεις περισσότερο άγριες και τραγικές. Τότε θα είναι υπόλογη, αλλά η ευθύνη θα έχει ταφεί κάτω από τα ανθρώπινα ερείπια.